Jaś Kapela jest kontrowersyjnym autorem oraz aktywistą powiązanym ze środowiskiem skrajnie lewicowej Krytyki Politycznej. Zaproszony do kanału satyrycznego „HejtPark” prowadzonego przez przedsiębiorcę oraz dziennikarza sportowego Krzysztofa Stanowskiego, w trakcie wizji powiedział, że co piąta kobieta w Polsce doświadczyła gwałtu. Wypowiedź Jasia Kapeli była podparta raportem, który można określić mianem: nierzetelnego, wykonanego niezgodnie ze sztuką zawodową, na niereprezentacyjnej grupie badawczej.
Lewicowy aktywista Jaś Kapela związany zawodowo od 11 lat ze środowiskiem skrajnie lewicowej, zaangażowanej w bieżącą politykę obyczajową Krytyki Politycznej zasłynął niedawnym udziałem w programie satyrycznym Krzysztofa Stanowskiego „HejtPark” z dn. 27.05.2021 r. prowadzonym na Kanale Sportowym.
Spośród wielu kontrowersyjnych wypowiedzi aktywisty, tym które wzbudziło największe kontrowersje było stwierdzenie, że co piąta kobieta w Polsce była ofiarą gwałtu, a samo polskie społeczeństwo miałoby charakteryzować się szczególną przemocowością na tle pozostałych narodów Europy.
Źródłem tej sensacyjnej informacji jest raport „Przełamać tabu – Raport o przemocy seksualnej” opublikowany w 2016 r. przez lewicową Fundację na rzecz Równości i Emancypacji STER. Raport został sporządzony pod redakcją Magdaleny Grabowskiej oraz Agnieszki Grzybek. Magdalena Grabowska z wykształcenia jest socjologiem zatrudnionym w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Ponadto jest współzałożycielką i koordynatorką projektów w Fundacji STER. Natomiast Agnieszka Grzybek jest tłumaczką oraz współzałożycielką Fundacji STER.
Raport został sfinansowany ze środków publicznych (Granty Norweskie – Fundusze EOG) rozdysponowanych przez lewicową Fundację Batorego w ramach realizacji projektu: Przełamać TABU – prawa ofiar przemocy seksualnej. W trakcie realizacji projektu Fundacja STER współpracowała ze stowarzyszeniem VICTORIA oraz stowarzyszeniem WAGA.
Raport informuje, że zatrważająca liczba aż 22,4% ankietowanych Polek przyznało, że zostało zgwałcona, a 23,1% doświadczyła próby gwałtu, od kiedy ukończyły 15 r. życia.
W większości przypadków (63,3%) sprawcami gwałtów według ankietowanych kobiet są byli partnerzy, natomiast aż 91,8% gwałtów miała nigdy nie być zgłoszona na policje, co ofiary tłumaczyły poczuciem wstydu oraz brakiem wiary w możliwość otrzymania pomocy.
Źródło: Fundacja Ster
W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że badanie było realizowane niezgodnie z zasadami sztuki zawodowej. Charakter grupy ankietowanych kobiet był niereprezentatywny środowiskowo, ponadto opierał się na jedynie 451 wypełnionych ankietach, twórczynie raportu na wstępie postulują odejście od przekonania o możliwości uzyskania w badaniach społecznie obiektywnej i neutralnej wiedzy na temat zjawisk społecznych.
Niewątpliwie, gdyby do przeprowadzenia badania zostałaby wynajęta profesjonalna, neutralna światopoglądowo instytucja badawcza, a sam raport zostałoby wykonany na odpowiednio większej i reprezentatywnej grupie badawczej, na podstawie metodologii naukowej, a nie metodologii feministycznej to postulat odejścia od przekonania o możliwości uzyskania społecznie obiektywnej i neutralnej wiedzy nie byłby potrzebny.
W celu analizy skali problemu przemocy seksualnej w Polsce, warto zwrócić uwagę na badania dotyczące tej samej tematyki, ale przeprowadzone przez poważniejsze instytucje niż Fundacja STER.
Według danych Europejskiego Urzędu Statystycznego za 2018 r. liczba gwałtów w skali roku osiągnęła liczbę 765, natomiast średnia liczba gwałtów na 100 000 Polek wyniosła 3,73. Taka liczba stawia Polskę wśród państw z najniższym poziomem liczby gwałtów w Europie. Największa liczba gwałtów na 100 000 mieszkanek miała miejsce w Szwecji (średnio 147,63), w Norwegii (średnio 75,78) oraz w Danii (średnio 58,08).
Wyniki badań przeprowadzanych przez Eurostat korespondują z danymi opublikowanymi w raporcie Głównego Urzędu Statystycznego pt.: „Ofiary gwałtu i przemocy domowej”. Ten raport nie został sporządzony na podstawie badań socjologicznych i próby badawczej, a w oparciu o informację z Krajowego Systemu Informacji Policyjnej. W ramach systemy gwałty zostały zakwalifikowane według Kodeksu Karnego (szersza definicja) oraz według Międzynarodowej Klasyfikacji Przestępstw dla Celów Statystycznych (ściślejsza definicja):
- 2013 roku: 1 288 (KK), 754 (ICCS);
- 2014 roku: 1 244 (KK), 769 (ICCS);
- 2015 roku: 1 168 (KK), 629 (ICCS);
- 2016 roku: 1 371 (KK), 752 (ICCS);
- 2017 roku: 1 240 (KK), 679 (ICCS);
- 2018 roku: 1 305 (KK), 730 (ICCS);
- 2019 roku: 1 370 (KK), 694 (ICCS).
Jak widać po powyższym, raport przeprowadzony przez Fundacje STER nie spełnia metodologicznych warunków, by być poważanym źródłem informacji nt. skali problemu przestępczości seksualnej w Polsce, natomiast sama wypowiedź Jasia Kapeli może zostać uznana za dezinformację.
Źródła:
https://krytykapolityczna.pl/bio/jas-kapela-kp/
http://www.fundacjaster.org.pl/upload/Raport-STERu-do-netu.pdf
https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra-2014-vaw-survey-at-a-glance-oct14_pl.pdf
https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20171123-1
