Pandemia koronawirusa pomimo doniesień o wcześniejszym rozwoju w państwach Azji Południowo Wschodniej, okazała się dla nas zaskoczeniem. Skutki wywołane przez pandemie dotknęły każdego z nas, zrewidowały wiele planów. W istotny sposób wpłynęły na działalność sądów, która w trakcie trwania stanu zagrożenia epidemiologicznego, została ograniczona do niezbędnego minimum. Wokół przerwania bądź nieprzerywania trwania biegu terminów sądowych narosło wiele mitów, więc w niniejszym tekście je sprostuję.
Czym jest termin procesowy?
Terminy procesowe można podzielić na dwa typy, są to terminy ustawowe oraz terminy sądowe. Terminy ustawowe to takie, których długość oraz moment rozpoczęcia są ściśle określone w przepisach ustawy (najczęściej są to: Kodeks Postępowania Cywilnego, Kodeks Postępowania Karnego, Kodeks Postępowania Administracyjnego). Nie mogą one być skracane ani przedłużane. Najprostszym przykładem takiego terminu jest termin do wniesienia apelacji, który wynosi dokładnie dwa tygodnie i rozpoczyna się w momencie doręczenia stronie wyroku wraz z uzasadnieniem. Znowuż terminy sądowe mają miejsce wtedy, gdy przepisy ustawy pozostawiają wyznaczenie terminu i jego długości uznaniu sądu. Termin sądowy może być skrócony oraz przedłużony, na wniosek strony. Przykładem terminu sądowego jest termin wniesienia odpowiedzi na pozew. Bieg terminów sądowych rozpoczyna się w momencie ogłoszenia postanowienia, zarządzenia o ich wyznaczeniu, z momentem doręczenia, jeżeli przepisy przewidują pisemne powiadomienie stron.
Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia. Terminy oznaczone w tygodniach oraz miesiącach kończą się w dniu odpowiadającym nazwą lub datą początkowemu dniowi terminu. W przypadku upływu terminu w dniu ustawowo wolnym od pracy, to upływa on w dniu następnym.
A co w trakcie pandemii?
Pandemia bezpośrednio związała się z negatywnymi skutkami na płaszczyźnie społecznej oraz gospodarczej. Aby złagodzić negatywne skutki, ustawodawca zdecydował się zawiesić bieg terminów procesowych i sądowych na czas obowiązywania stanu epidemiologicznego. Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązanych związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej KoronawirusU), mówi o nierozpoczynaniu biegu terminu, a w przypadku już rozpoczętych terminów, o zawieszeniu biegu terminu. Konkretnie dotyczy to terminów procesowych oraz sądowych w: postępowaniach sądowych, w tym sądowo-administracyjnych, egzekucyjnych, karnych, karnych skarbowych, w sprawach o wykroczenia, administracyjnych, postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie Ordynacji Podatkowej, kontrolach celno-skarbowych, postępowaniach w sprawach hazardowych, a także innych postępowaniach.
Od kiedy zawieszenie?
Aktualnie nie ma jednolitego poglądu w stosunku do punktu początkowego zawieszenia okresu. W jurysdykcji dominują dwa stanowiska.
Zwolennicy pierwszego stanowiska twierdzą, że zasadne jest przyjąć dzień 14 marca 2020 r., jako termin początkowy. Wynika to z tego, że jest to pierwszy dzień obowiązywania stanu epidemicznego w Polsce. Za przyjęciem tego poglądu przemawia zapewnienie pełnej ochrony stronom postępowań sądowo-administracyjnych przed skutkami ograniczenia wprowadzonego w związku z COVID-19.
Z drugiego stanowiska wynika, że zawieszenie oraz wstrzymanie biegu terminów miało miejsce od dnia 31 marca 2020 r., ponieważ wtedy wszedł w życie art. 15zzs KoronawirusU. Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 14 lipca 2020 r. (II OZ 502/20) wskazał, że wobec braku wprowadzenia przepisów przejściowych, mocą art. 15zzs KoronawirusU mogą być objęte wyłącznie od momentu obowiązywania ustawy koronawirusowej.
Sprawa jest niezwykle ważna dla uczestników procesu, ponieważ od powyższej kwestii zależy, w jaki sposób powinno się obliczać daty upływu terminu do dokonania czynności procesowej.
Artur Tyński
Źródła:
– Postanowienie NSA z 14.07.2020 r. II OZ 502/20,
– Postanowienie WSA z 14.07.2020 r. III SA/WA 261/20,
– Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązanych związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.
