Wbrew doniesieniom niektórych mediów, projektowana ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych nie zabierze Polakom prawa własności do grobu. W polskim porządku prawnym nie ma bowiem takiej instytucji jak „prawo własności do grobu”. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego „Grób murowany, trwale związany z gruntem (grobowiec), nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności”. Natomiast uprawnienia osoby dysponującej grobem, czyli tzw. prawo do grobu, będzie respektowane przez nową ustawę.
W ostatnim czasie znaczny rozgłos zyskała kwestia projektowanych zmian do ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Kiedy na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy, niektóre media alarmowały, iż poprzez wprowadzenie nowych regulacji „rząd zabierze Polakom groby”, oraz że nadchodzi „koniec prawa własności do grobu”.
Źródłem tych informacji prawdopodobnie jest art. 91 ust. 2 projektowanej ustawy, którego brzmienie ma być następujące: „Wszelkie groby, nagrobki, grobowce i inne kompozycje architektoniczne wzniesione na terenie cmentarza są własnością właściciela cmentarza. Mogą one być wznoszone, przerabiane i odnawiane przez osoby dysponujące uprawnieniami fundatora grobu lub prawem do grobu”.
W kontekście porównania zapowiadanych zmian, jak i dotychczasowego stanu prawnego powstaje pytanie, czy obecnie możemy mówić o prawie własności do grobu oraz, czy nowa ustawa, rzeczywiście takie prawo zniesie?
Sąd Najwyższy: „Grób murowany, trwale związany z gruntem (grobowiec), nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności”
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1978 r. (III CZP 56/78) „Grób murowany, trwale związany z gruntem (grobowiec), nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności”.
Jak czytamy w uzasadnieniu wskazanej uchwały „w następstwie umowy, mocą której zarząd cmentarza oddaje zainteresowanej osobie miejsce na grób, powstaje swoisty stosunek cywilnoprawny, dający tej osobie cały szereg uprawnień, których zespół polegający na wykonywaniu swoistego władztwa faktycznego nad grobem odpowiada posiadaniu zależnemu w rozumieniu art. 336 k.c.
Zatem w kontekście stanowiska Sądu Najwyższego, należy stwierdzić, iż instytucja „prawa własności do grobu” nie występuje w polskim porządku prawnym.
Nie prawo własności do grobu, lecz prawo do grobu, które respektuje nowa ustawa
Można mówić jedynie o pewnych uprawnieniach, które przysługują określonej osobie w stosunku do grobu. Projektowane przepisy nie eliminują jednak tych uprawnień. Ich treść wprost wskazuje, iż „groby, nagrobki, grobowce (…) mogą być wznoszone, przerabiane i odnawiane przez osoby dysponujące uprawnieniami fundatora grobu lub prawem do grobu”. Zatem nowa ustawa żadnego prawa do grobu Polakom nie zabierze.
Podsumowując, nie jest prawdą, że rząd zabierze Polakom groby, bądź prawo własności do grobu. Instytucja prawa własności do grobu nie funkcjonuje w polskim porządku prawnym. Natomiast uprawnienia odnoszące się do grobów będą respektowane przez nową ustawę.
Źródła:
https://www.odpowiedziprawne.pl/-prawo-do-dysponowania-grobem
https://prawo-spadkowe.pl/prawo-do-grobu-cmentarz-smierc-spadek-poznan
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19590110062/U/D19590062Lj.pdf
https://spottedlublin.pl/rzad-zabierze-polakom-groby-koniec-z-prawem-wlasnosci-do-grobu/
https://legislacja.gov.pl/projekt/12351755/katalog/12819378#12819378
Fot: Pixabay.com
