W związku z nadal trwającą wojną na Ukrainie i narastającym kryzysem humanitarnym do Polski przybywa coraz więcej ukraińskich uchodźców. Po trzech tygodniach od wybuchu konfliktu, w naszym Państwie znajduje się już ponad 2 miliony gości ze wschodu. Od samego początku polski naród bez najmniejszego zawahania sumiennie zaangażował się w akcję pomocową mającą na celu otoczyć Ukraińców jak najwyższym standardem opieki. W humanitarną inicjatywę zaangażowały się setki tysięcy wolontariuszy i zróżnicowane organizacje, działające na wielu obszarach pozwalających zapewnić komfort i bezpieczeństwo uciekającym przed wojną. Lecz oprócz nich, wielkim zaangażowaniem wykazały się przede wszystkim tysiące polskich obywateli, którzy nierzadko w jednoznacznym odruchu serca przyjęli naszych wschodnich sąsiadów pod dachy swoich domów.

Niestety – tak pozytywny gest miłosierdzia również może paść ofiarą niemałej manipulacji autorstwa anonimowych źródeł.


Dnia 12 marca Sejm RP przyjął specjalną ustawę „o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa”. Ustawa ma za zadanie uregulować prawnie i usankcjonować całość złożonego procesu rozpoczętego pod koniec lutego przez Państwo Polskie. Przyjęcie ponad 2 milionów osób innej narodowości wiąże się z wieloma procedurami. W tym wypadku wymagały maksymalnego uproszczenia w celu podniesienia poziomu sprawności całej operacji. To m.in. kwestie związane ze statusem uchodźcy, oficjalną legalnością pobytu, systemem praw obywatelskich dla cudzoziemców czy udzielonym przez polski rząd dostępem do różnego rodzaju świadczeń na terytorium RP.

Jak jednak donosi konkret24.pl, tekst ustawy zaczyna być pożywką dla różnego rodzaju ośrodków dezinformacji, które w rażący sposób dokonują na nim aktów manipulacji. Redakcja portalu w ostatnich dniach została poinformowana przez jednego z czytelników o krążących, fejkowych SMS-ach rozsyłanych do Polaków z nieznanych numerów. W ich treści znajduje się przekłamana i całkowicie nieprawdziwa informacja, która mówi o „obowiązku utrzymywania uchodźców przez min. półtorej roku od czasu ich przyjęcia do domu”

konkret24.pl

Z prośbą o sprawdzenie źródła informacji zgłosił się do redakcji portalu syn kobiety mieszkającej w Chełmie. Być może nieprzypadkowym jest, że mowa o mieście znajdującym się bardzo blisko polsko-ukraińskiej granicy. Nie udało się jednak ustalić rzeczywistego pochodzenia komunikatu.

Dlatego w celu weryfikacji tej sprawy, postanowiliśmy wnikliwie przyjrzeć się przede wszystkim tekstowi ustawy z dnia 12 marca. Czytamy w niej m.in., że:

Art. 2.

Jeżeli obywatel Ukrainy, o którym mowa w art. 1 ust. 1, wjechał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie ust. 4 i deklaruje
zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie
18 miesięcy licząc od dnia 24 lutego 2022 r. […]

Manipulacja tekstem ustawy

Na podstawie Artykułu 2 ustawy należy stwierdzić, że choć rzeczywiście mówi on o okresie 1,5 roku, to precyzuje on przede wszystkim status legalnego pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP. Zgodnie z tekstem ustawy, okres ten wynosi 18 miesięcy (półtorej roku) od dnia 24 lutego 2022 r. (czyli od dnia rozpoczęcia wojny). Próżno jednak w wyżej zacytowanych przepisach szukać jakichkolwiek wzmianek formułujących nakaz finansowania i utrzymywania uchodźców.

Materialna strona całego przedsięwzięcia stanowi zaś przedmiot zainteresowania Artykułu 12 tejże Ustawy. Jednak i w tym przypadku żaden materialny obowiązek nie jest nakładany na obywateli:

Art. 12.

1. Wojewoda może zapewnić pomoc obywatelom Ukrainy w:
1) zakwaterowaniu;
2) zapewnieniu całodziennego wyżywienia zbiorowego;
3) zapewnieniu transportu do miejsc zakwaterowania, o których mowa w pkt 1, między nimi lub do ośrodków prowadzonych
przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub miejsc, w których obywatelom Ukrainy udzielana
jest opieka medyczna;
4) finansowaniu przejazdów środkami transportu publicznego oraz specjalistycznego transportu przeznaczonego dla osób
z niepełnosprawnością w szczególności do miejsc lub pomiędzy miejscami, o których mowa w pkt 1–3;
5) zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.

2. Wojewoda koordynuje działania organów władzy publicznej oraz organizacji pozarządowych i przedsiębiorców,
w zakresie udzielania pomocy obywatelom Ukrainy.

W artykule 12 rzeczywiście mamy do czynienia z regulacją materii finansowania, która nierozerwalnie wiąże się ze świadczeniem wielu form pomocy uchodźcom wojennym. Nadal jednak nie sposób doszukać się w przepisach jakichkolwiek obowiązków po stronie zwykłych obywateli. Pewne kompetencje delegowane są na wojewodów, organy administracji publicznej, jednostki samorządu terytorialnego czy jednostki sektora finansów publicznych. 

Co więcej, tekst ustawy mówi nam, że jest zgoła odwrotnie, niż próbują insynuować nadawcy fejkowych SMS-ów.

Artykuł 13 przyznaje szczególne uprawnienia polskim obywatelom zapewniającym podstawowe warunki życiowe Ukraińcom

Art. 13.

Każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, o których mowa w art. 1, może być przyznane na jego wniosek, świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach. […]
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość świadczenia pieniężnego oraz warunki jego przyznawania i przedłużania jego wypłaty, uwzględniając liczbę obywateli Ukrainy napływających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sytuację ludności cywilnej i perspektywy zakończenia działań wojennych na terytorium Ukrainy oraz względy humanitarne, a także biorąc pod uwagę aktualną sytuację budżetu państwa i stan finansów publicznych.

Sprawę precyzuje specjalne Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 marca, które ustanawia kwotę dziennego refundacyjnego świadczenia na 40 zł:

1. Wysokość świadczenia, o którym mowa w § 1, ustala się w kwocie 40 zł za osobę dziennie.
2. Kwota ta może być podwyższona przez wojewodę w przypadku:
1) Zapewniania zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przed dniem wejścia w życie ustawy;
2) Gdy podmiotem zapewniającym zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy jest jednostka organizacyjna, osoba prawna albo przedsiębiorca.

Widzimy więc w sposób jednoznaczny, że rozpowszechniane w sieci dezinformacje nie mają nic wspólnego z prawdą. Warto podkreślić, że jedynym, rzetelnym źródłem wiedzy są w tym przypadku są akty prawne wydawane przez Sejm i Rząd RP. Dlatego na kanwie omawianego przypadku apelujemy, by potencjalnie otrzymywane drogą elektroniczną komunikaty na temat sytuacji uchodźczej traktować ze sporą ostrożnością. Prawdopodobnie nie będą one przekazywały prawdziwych informacji .

Rzekomy prawny obowiązek zapewniania ukraińskim uchodźcom schronienia jak i ich utrzymywanie to FAKE NEWS!

Źródła:

  1. https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/wydarzenia/przyjetych-uchodzcow-nalezy-goscic-przez-poltora-roku-nowy-fake-news-w-polsce/l6jw1np
  2. https://konkret24.tvn24.pl/polska,108/przyjetych-uchodzcow-nalezy-goscic-przez-poltora-roku-manipulacja-trescia-ustawy,1099666.html
  3. https://www.rp.pl/cudzoziemcy/art35842961-specustawa-o-uchodzcach-wszystko-co-trzeba-wiedziec
  4. https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/maksymalna-wysokosc-swiadczenia-pienieznego-przyslugujacego-z-tytulu-19217306
  5. https://dziennikustaw.gov.pl/D2022000058301.pdf