![Geneza fakenewsa czy geneza koronawirusa? Witold Gadowski zadaje trudne, ale ważne pytania [wideo]](https://odfejkuj.info/wp-content/uploads/2020/12/corona-4983590_1920-1280x640.jpg)
Ostatnie Komentarze Tygodnia, czyli cykliczne vlogi red. Gadowskiego były poświęcony genezie koronawirusa, który przerodził się w światową pandemię. Jeden z materiałów został nawet zdjęty przez platformę społecznościową, na której bił rekordy popularności. Autor nagrania po prostu zadaje pytania, trudne bo trudne, ale takie jego – dziennikarza śledczego – prawo. Przywołuje także poszczególne źródła i nazwiska, które pojawiają się wokół sprawy wuhańskiego laboratorium, co można spokojnie nazwać dochowaniem dziennikarskiej rzetelności. W czasie światowego lockdownu wszystko to oczywiście budzi ogromne emocje i nie jest pozbawione sensacji. Liczne kontrowersje, które wzbudzają jego vlogi sprowokowały mnie do dywagacji o istocie fact-checkingu i weryfikacji informacji w czasach zarazy.
Kiedy mówimy o obalaniu lub kolportowaniu fakenewsa? Jeżeli zadeklarowany antyklerykał twierdzi, że Konstytucja RP przypomina irańską teokrację wystarczy przeczytać mu ustawę zasadniczą. Fakenews obalił się sam. Wymyślił kłamstwo, w które sam uwierzył a litera prawa brzmi po prostu inaczej. Fakenewsy o pandemii są podobne do tego przypadku, to wymysły i hosztaplerka, które nie znajdują poparcia w faktach. Dyskusja z kłamstwami albo wyobrażeniami opartymi na kłamstwach kończy się druzgocącą weryfikacją. Mamy, więc wysyp fakenewsów dotyczących w większym lub mniejszym stopniu epidemii. Z vlogiem Gadowskiego jest moim zdaniem inaczej. Problem pojawia się gdy sięgniemy głębiej, do istoty pandemii. W sieci pojawiają się różne hipotezy na temat pochodzenia SARS-CoV-2. Warto w ogóle wspomnieć jaką etymologię ma słowo hipoteza – hypothesis to z języka greckiego nie więcej jak „przypuszczenie”. Nie mam zamiaru przesądzać, która z omawianych hipotez vel. przypuszczeń jest prawdziwa oraz która zasługuje na miano czegoś większego. Dlaczego? Jedna szkoła (bardziej popularna i uznawana za „racjonalniejszą”) twierdzi, że koronawirus to „dzieło” natury, ewentualnie za epidemią stoi wypadek przy pracy w kontakcie człowieka z nietoperzem, względnie niedogotowana zupa z egzotycznego zwierzęcia lub kontakt z zanieczyszczonym odzwierzęcym nawozem. Takie podsumowanie przyczyn pandemii znajduje poparcie wielu naukowców i znajdziemy źródła, które to dokładnie stwierdzają. Wersję zdarzeń powiązanych z naturą broni prof. Kristian Andersen, immunolog i mikrobiolog ze Scripps Research Institute (SRI) a także renomowane pismo medyczne „Nature Medicine”. „To niemożliwe, by koronawirus pochodził od nas” zapewniał także szef Instytutu Wirusologii w Wuhan Yuan Zhiming. Większość źródeł właśnie tak twierdzi. Używając, więc mechanizmu demokratycznego można by taki opis sytuacji nawet przegłosować. To jednak nie sprawi, że inne hipotezy znikną.
Z badań opinii publicznej przeprowadzonych w USA wynika, że prawie 29 proc. respondentów uważa, iż koronawirus powstał w laboratorium. Kontrowersje wokół genezy pandemii i sensacji związanych z laboratorium na przedmieściach Wuhan są od początku rozszerzania się wirusa (pierwsze artykuły powstały już na ten temat w styczniu). Hipoteza, że geneza koronawirusa nie jest wcale tak oczywista i mógł nad nim pracować człowiek z niejasnymi intencjami oraz że patogen „uciekł” z laboratorium zdobywa coraz większą popularność. Często jest zbywana jako teoria spiskowa ale właśnie takie lub zbliżone tezy głoszą także reprezentanci świata nauki jak były minister zdrowia dr Zbigniew Hałat czy dr Richard Ebright, który w wypowiedzi dla CNN podkreślił, iż hipoteza o „możliwości ucieczki wirusa z laboratorium nie powinna być odrzucana”.
Podobnie o niebezpieczeństwie wymknięcia się wirusów z placówki w Wuhan dużo wcześniej miał ostrzegać Tim Trevan, amerykański konsultant ds. bezpieczeństwa biologicznego. Ostrzegał przed tym na łamach równie prestiżowego periodyku „Nature”. Branżowy portal biotechnologia.pl opisał sprawę Luca Montagnier, francuskiego naukowca i zdobywcy Nagrody Nobla, który miał pójść dalej i określić nawet wirus SARS-CoV-2 jako pochodzący z laboratorium i możliwy efekt próby wyprodukowania szczepionki przeciwko wirusowi HIV. Mamy zatem źródła, które sugerują dokładnie taką wersję zdarzeń, z interwencją człowieka. Informacyjny pat – z obu stron twierdzą, że ta druga może mijać się z prawdą, czytaj: może być fakenewsem.
Czy możemy z pewnością potwierdzić, że vlog Gadowskiego, w którym pyta kto stoi za pandemią to stek kłamstw? Nie, ponieważ w ręku trzyma źródła i nazwiska naukowców, które przytacza. Wydaje nam się, że taki pat informacyjny przeciąć może już tylko badanie historyków, którzy zgromadzą relacje, przeprowadzą badania, kwerendę, opiszą to solidnie i po latach, ale wówczas nie ma wcale pewności czy materiał, który zebrali nie jest zmanipulowany. Kto, więc zna prawdę? Być może jedyny, który wie jak to się zaczęło to pacjent zero w Wuhan i jego bliscy. Ci którzy byli w listopadzie 2019 roku w Laboratorium (jak sugerują jedni) lub klient bazarku mięsnego w tym samym mieście (jak twierdzą inni). Sceptycznie podchodzę do wszelkiej maści powstających teorii na ten temat ale nie mam złudzeń, że kiedykolwiek dowiemy się prawdy o przyczynach pandemii. Nie oznacza to jednak, że Witold Gadowski czy inni dziennikarze nie mają prawa rozkładać tej kwestii na czynniki pierwsze licząc, że trafią po nitce do kłębka. Nawet jeżeli trud tych poszukiwaczy odpowiedzi jest skazany na porażkę i publiczne wyśmianie, warto docenić, że komukolwiek chce się zmierzać do Prawdy.
Mike Bruszewski
Autor jest publicystą i autorem reportaży o pomocy humanitarnej Kościoła katolickiego w Iraku i na wschodniej Ukrainie. Współpracował z wieloma redakcjami zajmując się w artykułach tematyką bezpieczeństwa, konfliktów zbrojnych i ofiar wojny.
Źródła:
https://wiadomosci.wp.pl/koronawirus-chiny-szef-laboratorium-w-wuhan-odpiera-ataki-zwiazane-ze-zrodlem-covid-19-6501541700057217a
https://www.hellozdrowie.pl/koronawirus-ma-naturalne-pochodzenie-nie-powstal-w-laboratorium-jako-bron-przeciwko-ludzkosci/
https://wnet.fm/2020/03/13/dr-zbigniew-halat-sars-cov-2-to-bron-biologiczna-ma-modyfikacje-genetyczne-ktore-maja-zastosowania-bojowe/
https://www.cyberdefence24.pl/co-trzeci-amerykanin-wierzy-ze-koronawirus-powstal-w-laboratorium
https://edition.cnn.com/2020/04/06/us/coronavirus-scientists-debate-origin-theories-invs/index.html
